Olympos'un 12 Efendisi

tarafından katherine pierce Ptsi Eyl. 13, 2010 5:02 pm

Olympos'taoturan 12 büyük tanrı ve tanrıçanın Grekçe ve Latince adları,temsil ettikleri doğal güçler, simgeleri ve başlıca özellikleriasağıda özetlenmektedir:

1-Zeus (Jupiter):Baştanrı; yerin ve göğün buyurucusu, şimşek savuran, bulutdevşiren, gökleri gürleten tanrıdır. Elinde şimşek demeti yada kartal bulunur; Karya'daki simgesi Labyrs denilen çift ağızlıbaltadır. Karısının kıskançlıklarından çekindiği için,çeşitli kılıklara girerek, güzel kadınlarla sevişir.Olympia'daki tapınağında bulunan, Phidias'ın yapıtı olan Zeusheykeli, dünyanın yedi harikasından birisi sayılır. Bergama'dakiZeus Sunağı'da, Hellenistik Çağın başyapıtı olarak kabuledilir.

2-Hera (Junon):Zeus'un kızkardeşi ve karısıdır. Evlilik tanrıçasıdır.Simgesi tavus kuşudur. Kollarının güzelliği ile ünlüdür;Kabartma heykel ve resimlerde kolunun açık ve güzel olarakgösterilişi, onu tanıtan nitelikerdendir. Her adına kurulmuş engüzel tapınaklardan birisi Pergamon (Bergama) akropolünde idi.

3-Athena (Minerva):Zeka, hikmet, bazen de savaş tanrıçası olarak karşımıza çıkar.Simgeleri kalkan ve zeytin dalıdır. Söylenceye göre bir günbaştanrı Zeus'un başı ağrımış. Oğlu ve demirciler tanrısıHephaistos'a buyurmuş:
"Hadi oğlum, en büyük varyozunu,olanca gücünle başıma indir!"
Hephaistos yapmışsöyleneni ve Zeus'un yarılan başından, elinde kalkanı ve kılıcıile Athena fırlayıp çıkmış. Bilimin, küçük el sanatlarınınakropollerin koruyucusu sayılan Athena'nın en ünlü tapınaklarıBergama ve Atina akropollerinde idi.
Atina kenti adını, butanrıçadan alır. Derler ki ; bu kent ve insanlık için en değerliarmağanı getirenin adının, kente verileceği açıklanmış.Athena, Anadolu'dan, Ayvalık kıyılarından bir zeytin fidanın***ürüp sunmuş ve kente O'nun adı verilmiş...

4-Apollon (Phobios):Işık , güzel sanatlar ve güneş tanrısı Apollon, Zeus'unLeto'dan olma oğlu, Artemis'in ikiz kardeşidir. Simgeleri yay, lirve defnedir. En ünlü ek adı "Lykegenes"ten deanlaşılacağı gibi Anandolulu, Lykia'lı (Likya'lı) dır. Lykia"ışık ülkesi", Lykegenes de "ışık ülkeli","ışık saçan" demektir. Apollon geçmişten vegelecekten haber verir (çünkü güneşten hiçbirşey saklanamaz) .Mousa (muse)lar denilen 9 sanat perisinden oluşan koroyu yönetir.En ünlü tapınakları, Didyma (Didim), Klaros (İzmir, Değirmendereilerisinde Ahmetbeyli), Patara (Kaş'ın Ovegelmiş köyü yakını),Gryneum (Aliağa kuzeyinde, Yenişakran köyü) ve Yunanistan'daDelphoi'de idi.

5-Artemis (Diana):Zeus ile Leto'nun kızı, Apollon'un ikiz kardeşi olan Artemis, ay,av ve iffet tanrıçasıdır. Hem bakiredir, hem de ana, hem de doğumyapan kadınların yardımcısı. Eşdeyişle, üçlek birtanrıçadır. Simgeleri geyik ve aydır. Adına, dünyanın yediharikasınınn birincisi olan ünlü tapınağın kurulduğu Efes'teAna Tanrıça olarak saygı görmüştür. En güzel heykelleri, EfesArkeoloji müzesindedir. Artemis, Efes'te Anadolu'nun ana tanrıçasıKybele'ni yerini almış; Bereket tanrıçası olmuştur. EfesArkeoloji Müzesi'ndeki Kolosal Artemis ve Güzel Artemisheykellerinde birçok göğüs görülür. Bu göğüsler nedeniyletanrıça, "Artemis Polymastos" (Çok memeli Artemis) diyeanılır. Tacındaki kapı sapartması, Tanrıça'nın aynı zamandakentin koruyucusu olduğunu gösterir.
Artemis hem anadır, hem debakire. Bu nedenle erkeklerden kaçar. Günlerden bir gün çobannAktaion, Tanrıça'yı çıplakken görür. Buna içerleyen Artemis,çobanı geyiğe çevirir ve onu kendi kendi köpekleri parçalar.Diğer bir hikayede ise adı Selene'dir ( Selene ile Endimiyon ) .Karanlık gecelerde "Hekate" diye adlandırılan Artemis'inAnadolu'daki başlıca tapınakları Efes, Perge, Sardes ve MeandrosMagnesiası'nda idi.

6-Hermes (Mercure):Haberci tanrı, tacirlerin ve hırsızların tanrısıdır. Simgelerikanat ve Apollon'un armağanı olan Kerykeion denilen yılanlı altındeğnektir. Doğar doğmaz konuşmaya başlayan Hermes, iyi konuşmayıda temsil eder. Özellikle Zeus'un ulağıdır. Efes KüretlerCaddesi'nde, Hermes'i, kurban ***ürürken gösteren kabartmalı birkaide vardır. Fenike'liler, ticarette en güçlü rakipleri olanErytrai'lilerle, Khios'luları birbirine düşürmek için, Hermes'inşat üzerine yerleştirdikleri altın kaplama bir heykelini denizebırakmışlar. İki kentin insanları kayıklara atlayıp, heykelinbaşına varmışlar. Çocukların bayrak kapmaca oyununda olduğugibi, iki kentin temsilcileri, heykeli kendi taraflarına çekmekistemişler. İki yanda başarılı olamamış. Erytrai'liler heykelihalatlarla kıyıya çekmek istemişler, ama kentteki bütünhalatları uc uca ekledikleri halde kıyıya ulaştıramamışlar.Bunun üzerine Erytrai'li bir bilge kentteki kadınların saçlarındanhalat örülmesini teklif etmiş. Öneri yerine getirilmiş veHermes'in paha biçilmez heykeli Erytrai'ye çekilerek tapınağakonulmuş.

7-Hephaistos (Vulcan):Yeraltı ateşini temsil eden Hephaistos, endüstrinin ve emekçilerintanrısıdır; çirkindir ve topaldır. Simgeleri örs, çekiç ve dedemirci kıskacıdır. Zeus ve Hera'nın oğlu olan Hephaistos; dişiinsan güzelliğinin eşsiz temsilcisi, Aşk ve Güzellik TanrıçasıAphrodite'in kocasıdır. Atölyesini bir yanardağın altına kurmuşolan Hephaistos, demircilik sanatının erişilmez yaratılarınıortaya koymuştur. Yaptığı benzersiz yüzükler, bilezikler,yataklar, hem tanrıçalar tarafından paylaşılamaz, hem de onlarınbaşına çeşitli işler açar.

8-Hestia (Vesta):Baştanrı Zeus'un kızkardeşi olan Hestia, ocak ve aile erdemleritanrıçasıdır. Simgesi kutsal ateştir. İlkçağın hemen tümönemli kentlerinde, kentin yaşadığını gösteren kutsal ateş,O'nun tapınağında yanardı. Bu ateşi koruyanlara Efes'teKüretler, öteki Iyonya kentlerinde Hestia Bakireleri (Roma çağındaVesta bakireleri) denirdi.

9-Ares (Mars):Savaş tanrısı Ares, Zeus ile Hera'nın oğludur. Başlıcasimgeleri miğfer ve mızraktır. Kükrediğinde yeri göğü inletenAres; kabartma ve heykellerinde oku, yayı, mızrağı ve kalkanıile, yakışıklı bir savaşçı olarak gösterilir. Gün gelir,Aphrodite'in sevgilisi olarak karşımıza çıkar. İlyada'datanrıların, genellikle "baş belası" diye niteledikleri,körükörüne savaşın temsilcisi Ares, aklın yönettiği savaşıntemsilcisi Athena ile hiç geçinemez. Başta babası Zeus olmaküzere, birçok tanrı tarafından "dönek" diyenitelendirilenn Ares'in aşkları da ünlüdür.

10-Aphrodite (Venüs):Aşk ve Güzellik Tanrıçası olan Aphrodite'in simgesi güvercindir.Homeros'a göre, Zeus ile,Okeanos kızı Dione'den, Hesiodos'a göreise, denizin köpüklü dalgalarından doğmuştur. Hesiodos'unanlattıklarına göre, Uranos, Gaia'dan doğan çocuklarını, doğardoğmaz toprağa soktuğu için, Toprak Ana şişmekte ve sancılarlakıvranmaktadır. Bu yüzden son oğlu Kronos' a bir tırpan verir.Kronos, tırpanla babasının hayalarını kesip denizeatar:

"Dalgalı denize atar atmaz onları
Gittilerengine doğru uzun zaman
Ak köpükler çıkıyordu tanrısalorgandan;
Bir kız türeyiverdi bu ak köpükten.
Önce kutsalKythera'ya uğradı bu kız,
Ordan da deninzlerle çevriliKıbrıs'a gitti.
Orada karaya çıktı güzeller güzeli tanrıça,
Yürüdükçe yeşil çimenler fışkırıyordu
Narinayaklarının bastığı yerden.
Aphrodite dediler ona tanrılarve insanlar,
Bir köpükten doğduğu için."

Gerçektende Grekçe'de Aphros, köpük demektir. Bazı anlatıcılara göreKnidos (Datça) ile Kıbrıs arasında bir istridye kabuğundan doğanAphrodite'i ak güvercinlerin çektiği bir gök arabası,Tanrılardağı Olympos'a ***ürür, O da ölümsüzler arasınakarışır.
Tanrıların en çirkini sayılan Hephaistos'laevlenen Aphrodite'in en güzel heykeli, Praxiteles'in yaptığıKnidos Aphrodite'idir. Bugün Paris Louvre Müzesi'nde bulunan MelosAphrodite'i de, tanrıçanın ünlü heykelleri arasındadır. Aydınilimizin Karacasu ilçesinin Geyre köyü yakınlarındakiAphrodisias antik kenti, bu tanrıça adına kurulmuştur.

11-Demeter (Ceres=Serez):Toprak, bolluk-bereket tanrıçası olarak saygı gören Demeter'insimgesi buğday demeti ve oraktır. Homeros destanlarında "Güzelsaçlı kraliçe", "Güzel örgülü Demeter" diyeanılan tanrıça'nı adını "Ge-meter"(toprak ana) diyeaçıklayanlar vardır. Demeter, Hesiodos'a göre Kronos ile Rhea'nın kızı, ikinci tanrı kuşağındadır. Demeter ekinleri veözellikle buğdayı temsil eder. En çok tapıldığı yerlerEluesis, Sicilya, Trakya, ve Peleponessos'tur. En ünlütapınaklarından birisi Bergama akrolopolündedir. En güzelheykellerinden biri (bronz), Marmaris açıklarında süngercilerinağına takılarak bulunmuştur. Knidos'ta bulunan mermer Demeter,üzüntüyü en iyi anlatan heykel sayılır.

12-Poseidon (Neptune):Deniz ve hiddet tanrısı olarak bilinen Poseidon'un simgesi üçdişli yabadır. Adının "Deniz'in efendisi" anlamınageldiği sanılmaktadır. Hesiodos' a göre Kronos ile Rhea'nınoğlu; Amphitrite'nin kocasıdır. Ek adı "Yeri sarsan"olann Poseidon, sadece dalgaları kabartıp denizi altüst etmeklekalmaz, denizi çevreleyen toprakları da sarsar. İzmir Agorası'ndakabartması bulunan Poseidon adına Panionion'da (Kuşadası'nınDavutlar köyü yakınında) bir tapınak kurulmuştu.